Safranbolu, bir çok Anadolu kenti gibi tarih bakımından çok zengin bir geçmişe sahip diyebiliriz. Safranbolu eski çağlarda, Antik Yunanistan’da yaşamış olan İyonya’lı ozan Homeros’un İlyada destanında paflagonya olarak isimlendirilen bölgenin sınırları içerisinde bulunan bir kent. Bunun sonucu olarak da bilinen en eski tarihi bizi MÖ 3000’e götürüyor. Kentte rastlanan çeşitli tümülüsler, hiç şüphesiz ki Safranbolu’da insan yerleşiminin tarihi çok daha eskilere dayandığını bizlere göstermektedir.

Kentte egemenliği ilk olarak kuran medeniyetlerin, Gaspalar ve Zalpalar olduğu bilinmektedir. Bunların dışında bölgede egemenlik kuran çeşitli medeniyetlerden bir kaçını sıralamak gerekirse; Lidyalılar, Persler, Pondlar, Romalılar, Selçuklular, Çobanoğulları, Candaroğulları, Osmanlılar olarak sıralayabiliriz.

Safranbolu, tarihin dalgalı ilerleyişte olduğu zaman boyunca, değişik isimler almıştır. Selçuklu’lar tarafından fethedilirken adı Dadibra idi. Selçuklular bölgede idareyi aldıktan sonra, şehrin adı Zalifre olmuştur. Osmanlı kontrolüne geçildiğinde ise, Borlu olarak değiştirilmiş ve ilerleyen zamanlar boyunca Zağfiran Bolu, Zafranbolu olarak kentin adı çeşitli değişime uğramış ve en son Safranbolu olarak adlandırılmıştır.